تاریخچه عکاسی (بخش دوم)
قسمت دوم تاریخچه عکاسی
در مقالات قبل گفته شد که با کشف روش کلودیون بر روی شیشه زمان عکسبرداری به ۲ تا ۳ ثانیه رسید .
آموزش عکاسی در کرج
با این وجود عکاسی هنوز نقیصه های بسیاری داشت .
سنگین بودن دوربین و سه پایه و چادر سیاه رنگ و مسایلی از این قبیل ، کار عکاسی را دشوار می ساخت .
اما استقبال مردم از عکاسی رو به فزونی می رفت و عکسهای بسیاری در زمینه چهره و مناظر سرزمین های دوردست تهیه و به فروش می رسید .
پس از سالها تحقیق و جستجو ، سرانجام یک پزشک انگلیسی به نام (ریچارد مدوکس) ماده ای حساس معرفی کرد
که با استفاده از ژلاتین و برومور نقره و مالیدن آن بر روی سطح شیشه به دست می آمد .
به این ترتیب، روش طاقت فرسای (کلودیون) پایان پذیرفت
و روش نوین صفحات ژلاتین دار یا صفحات به وجود آمد
این روش ، این امکان را فراهم ساخت که شیشه های حساس آماده شده برای عکسبرداری به محل های دیگر حمل شوند و پس از عکسبرداری مجددا برای مراحل ظهور و ثبوت به لابراتوار بازگردانده شوند .
در کنار پیشرفتهای شیمی ، فیزیک عکاسی نیز راه ترقی را به سرعت طی می کرد و هر روز وسایلی جدید معرفی می شد
تا آنجا که به جای ماده سنگین و شکننده شیشه ، ابتدا کاغذ و سپس از ماده سلولوِئید برای پایه مواد حساس استفاده شد .
تاریخچه عکاسی و تولد عکاسی مدرن
از این تاریخ عکاسی مدرن متولد شد و راه برای پیشرفتهای سریع بعدی هموار گردید .
با اختراع سینما توسط (برادران لومیر) در سال ۱۸۹۵ ، فیلمهای حساس به تمامی طیف خورشید در سال ۱۹۰۴ بر وسعت کاربردهای عکاسی افزوده شد .
(جرج ایستمن) در میان اشخاصی که تلاش کردند عکاسی را در دسترس همه قرار دهند ، از همه معروف تر است .
او بنیانگذار موسسه کداک است که محصولات متعددی به بازار مصرف روانه ساخت .
با پیشرفت روز افزون ، دستگاههای متعدد عکاسی که قابل حمل بودند و حتی به هنگام عکسبرداری کسی متوجه آنها نمی شد ساخته شدند .
این دوربینها به شکل کلاه ، کیف و وسایلی از این قبیل بودند .
فلاشهای عکاسی پا به عرصه وجود گذارد فیلمهای رنگی ساخته شد
زمان عکسبرداری بسیار کوتاه شد و از همه مهم تر اینکه عکاسی توانست در عرصه های گوناگون زندگی از قبیل:
ثبت خبرها و وقایع اجتماعی ، هنری ، جغرافیایی و در صحنه های تجاری حضور یابد
و چون عکس نسبت به نقاشی از سندیت بیشتری برخوردار بود ، جایگاه بسیار مستحکمی در تحقیقات علمی و ثبت وقایع مستند پیدا کرد .
عده زیادی علاقه مند به عکاسی به مناطق مختلف جهان سفر کردند و عکس گرفتند .
بدین ترتیب نقایص اولیه دوربینها ، فیلمها و مواد شیمیایی عکاسی رفع شد و عکاسی به جایی رسید که امروزه مشاهده می کنیم .
تاریخچه عکاسی و پیدایش عکاسی در ایران
پیدایش عکاسی و رواج روشهای گوناگون این فن در ایران ، با اختلاف حدود سه سال از اعلام موجودیت عکاسی در سال ۱۸۳۹ در فرانسه روی داده است .
نخستین دستگاههای عکاسی به روش داگرئوتیپ ، به درخواست (محمد شاه قاجار) از کشورهای روسیه و انگلیس به دربار ایران وارد می شود .
دستگاههای عکسبرداری روسیه که هدیه امپراتور بود .
زودتر رسید و ( نیکلای پاولوف) دیپلمات جوان روس که به این منظور تعلیم عکاسی دیده بود ، این دستگاهها را به تهران آورد
و در اواسط دسامبر ۱۸۴۲ مطابق پایان آذر ۱۲۲۱ هجری شمسی نخستین عکسبرداری در ایران انجام داد .
(ملک قاسم میرزا) شاهزاده ایرانی و (ژول ریشار) فرانسوی نیز از جمله پیشروانی هستند که در ایران ، به روش داگرئوتیپ ، عکسبرداری کرده اند .
(ناصرالدین شاه) در شمار اولین افراد از خانواده سلطنتی بود که تصویر او بر صفحه داگرئوتیپ ثبت شد .
این موضوع ، بعدها شیفتگی بیش از حد او به عکاسی و حمایتهای گسترده او از این فن و هنر را در سالهای طولانی سلطنت ، به دنبال آورد
و زمینه ساز رواج گسترده عکاسی در ایران و کاربردهای گوناگون آن شد .
در سالهای اغازین پیدایش عکاسی در ایران ، برخی از اروپاییانی که مشاغل گوناگون ، در استخدام دولت ایران بوده اند نیز به تجربیاتی اندک در این زمینه دست زدند .
این افراد ، اغلب معلمان رشته های مختلف دارالفنون بودند
که مدرسه ای فنی برای تربیت افسران ، مهندسان نظامی و غیر نظامی ، پزشکان و مترجمان زبانهای خارجی به شمار می آمد
و به دست امیرکبیر پایه ریزی و در سال ۱۸۵۰ میلادی /۱۲۶۷ هجری شمسی تاسیس شده بود .
از این جمع می توان به افراد زیر اشاره کرد :
اوگست کرشیش (اتریش) ؛ فوکتی ؛ لوئیجی مونتابونه و لوئیجی پشه (ایتالیایی) که اولین عکسهای بناهای باستانی ایران ، از جمله تخت جمشید و پاسارگاد به دست وی تهیه شد .
(هانری بلوکویل) که برای نخستین عکسبرداری از صحنه های جنگی به جبهه نبرد در مرو فرستاده شد
و به اسارت ترکمنان درآمد و (فرانسیس کارلهان) فرانسوی که دستور ناصرالدین شاه برای ترویج عکاسی به ایران آمد
(ارنست هولتزر) که در سالهای میانی سلطنت ناصرالدین شاه برای کار در اداره تلگراف به ایران آمد
و سیمایی جالب توجه از برخی شهرهای ایران در اواسط قرن نوزدهم میلادی ارائه کرد .
عکاسان ایرانی نیز ، همزمان با سالهای اولیه پیدایش عکاسی در ایران دست به کار شدند و به تصویر جنبه های گوناگون زندگی مردم در دوران قاجار پرداختند .
برای نمونه می توان به این نام ها اشاره نمود :
ملک قاسم میرزا که شاید نخستین عکاس ایرانی باشد
آقا رضا عکاسباشی ، اولین عکاس حرفه ای و پر کار دربار ناصرالدین شاه
که بسیاری از سفرها و مراسم و جنبه های گوناگون دوران حکومت طولانی ناصرالدین شاه را به تصویر در آورده است
عباسعلی بیک از شاگردان آقا رضا عکاسباشی ؛ حسنعلی عکاس ؛ میر سید علی ؛ عبدالله قاجار ؛ آنتوان سوریوگین و……
سرآغاز عکاسی در ایران ، رویدادها و حرکتهایی را در بر دارد که گاه در نوع خود در جهان بی نظیر و برخی اوقات پیشرو حرکتهای عکاسی در جهان است و از این لحاظ بسیار جای تامل و بررسی دارد .
تمایل شخص ناصرالدین شاه به عکاسی موجب شد تا عکسهای بسیاری به دست خود وی برداشته شود .
موضوع اغلب این عکسها شخص وی ، وقایع روزمره در کاخ سلطنتی و چهره برخی رجال درباری است .
حمایت شخص ناصرالدین شاه از عکاسی در ایران ، موجب رشد و گسترش زمینه های گوناگون این فن و هنر در سالهای آغازین پیدایش آن شده است .
به اختصار این زمینه ها عبارت اند از :
۱-زمینه پیدایش و رشد و گسترش عکاسی مستند و گزارشهای تصویری از سراسر ایران
۲- ترویج اصولی عکاسی و توجه به آموزش این فن به صورت رسمی در دارالفنون
۳- ایجاد عکاسخانه سلطنتی و فراهم آمدن تعداد بسیاری عکس از جنبه های گوناگون زندگی و معیشت در عصر قاجار
۴-پایه گذاری نوشتن شرح بر عکسها
۵- توجه به رشد و گسترش دانش نظری و فنی عکاسی و تالیف و چاپ کتابهای مربوط به آن
۶- توسعه عکاسی در میان درباریان و خانواده های اشراف
۷- ابداع لقب عکاسباشی به عنوان عالیترین رتبه فنی در این حرفه
۸- اعزام برخی محصلان مستعد دارالفنون با اروپا ، برای کسب مهارتهای فنی و هنری در این زمینه
تاریخچه عکاسی – آموزش عکاسی
بی شک ، با بررسی همه جانبه عکسهای باقیمانده از این زمان ، می توان برتری و ناب بودن زمینه های تصویری این هنر در دوران قاجار را دریافت .
زیرا عکاسان ایرانی در سالهای نخستین ، بدون تقلید از زمینه هایی همچون نقاشی غربی و معیارهای زیباشناسی حاکم بر آن
و تنها با رویارویی مستقیم با موضوعات ، اقدام به عکسبرداری از آنها می کرده اند.
نگاه خالص و بدون صحنه آرایی های معمول در عکسهای این سالها را می توان به روشنی دریافت .
کیفیت این امر در سالهای بعد ، با گسترش ارتباط با غرب و تقلید از شیوه کار عکاسان اروپایی ، رو به افول گذارده است .
